مهر بررسی كرد؛
معافیت تحریمی بندر چابهار فرصتی برای توسعه اقتصادی
بتن آنلاین: معافیت بندر چابهار از تحریم های آمریکا، به سبب موقعیت راهبردی، موقعیت ویژه ای را برای کاهش تأثیرات تحریم های اقتصادی فراهم نموده است که باید از این فرصت استفاده نمود.
به گزارش بتن آنلاین به نقل از مهر در شرایطی که روسیه به علت جنگ با اوکراین، به فعال سازی و احیای کریدورهای مختلف ترانزیتی برای دور زدن تحریم ها روی آورده، ایران نیز باتوجه به سابقه طولانی تحریم، با توسعه ترانزیت دریایی و گسترش زیرساخت های بنادر راهبردی، بدنبال ارزآوری، گسترش مبادلات تجاری و استفاده از فرصت های تجاری بین المللی است. در این میان، معافیت بندر چابهار از تحریم های آمریکا، به علت موقعیت راهبردی، اتصال به آب های آزاد و منافع سرشار آن برای آسیای میانه، خصوصاً کشورهای محصور در خشکی، موقعیت ویژه ای برای کاهش تأثیرات تحریم ها فراهم نموده است.
ظرفیت های چندگانه بندر چابهار در توسعه اقتصاد دریا
بندر چابهار به علت قابلیت های بی شمار همچون واقع شدن در دو کریدور ترانزیتی بین المللی شمال - جنوب و شرق - غرب، هاب پیونددهنده منطقه و تنها بندر اقیانوسی ایران، مسیر باصرفه، مطمئن، سریع، ایمن و درآمدزا برای توسعه تبادلات تجاری است؛ بندر استراتژیکی که بهترین مسیر اتصال به آب های آزاد برای کشورهای افغانستان، ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان و قزاقستان و نیز دروازه هند به آسیای میانه و افغانستان است.
علاوه بر پتانسیل های باارزش بندر چابهار در زمینه ترانزیت و ترانشیپ کالا، ظرفیت های این بندر در سایر حوزه های اقتصاد دریا خصوصاً گردشگری دریایی، صنایع فراساحل، آبزی پروری، شیلات و صنایع وابسته، یکی از برگ های برنده برای تحقق اقتصاد ۲۰ میلیارد دلاری و فرصت شغلی یک میلیون نفری در طول سال است؛ همان چشم اندازی که محمد مخبر، معاون اول رییس جمهوری، تیرماه امسال در جلسه کارگروه ترانزیت ترسیم کرد.
با توجه به معافیت بندر چابهار از تحریم ها، حالا پرسش این است که چطور میتوان از پتانسیل های قلب تپنده سواحل مکران با ظرفیت های متنوع و متکثر تجاری، ترانزیتی، گردشگری و شیلات برای کاهش تأثیرات اقتصادی تحریم ها استفاده کرد؟
از ترانزیت تا ترانشیپ
پتانسیل قابل توجه بندر چابهار، در ترانشیپ کالا علاوه بر ترانزیت، از مسیرهای مهم برای دور زدن تحریم هاست. ترانشیپ، یکی از روش های حمل و نقل ترکیبی برای انتقال کالا از یک وسیله نقلیه به وسیله نقلیه دیگر است. مرسوم ترین شیوه آن، حمل و نقل دریایی است که بار بدون تخلیه و بارگیری مجدد، وارد کشتی دیگری شده و به مقصد نهایی ارسال می شود. ترانشیپ به دو دلیل توسط تاجران، صادرات و واردات به کار گرفته می شود. یکی برای دور زدن تحریم هایی که برای کشور مقصد، لحاظ شده و دیگری صرفه جویی در هزینه هایی که مقرر است بابت مبادله کالا پرداخت گردد. دراین زمینه، بندر چابهار، بهترین بندر ترانشیپ به کشورهای خلیج فارس و کم هزینه ترین مسیر ترانزیت به کشورهای آسیای میانه و افغانستان است.
دروازه هند به آسیای میانه
بندر چابهار به عنوان دروازه محور شرق ایران و بخش کلیدی کریدور بین المللی شمال - جنوب، بوسیله مرزهای شرقی و شمال شرقی ایران، مسیر دریایی و زمینی را به آسیای مرکزی و افغانستان برای هند فراهم می آورد. مزیت ویژه کریدور شمال - جنوب، کوتاه کردن دسترسی به اروپا برای هند و کشورهای دیگر است؛ این مسیر، حدود ۷۲۰۰ کیلومتر و حدودا ۶۰ درصد کمتر از مسیر دریایی کانال سوئز است و زمان ارسال کالا را از بیش از ۴۰ روز، به ۲۰ روز کم می کند. همکاری بنادر فعال موندرا و کاندلا در هندر با پورت اپراتور بندر شهید بهشتی در چابهار و افزایش ارتباط بندر چابهار با شبکه حمل و نقل ریلی و زمینی بین المللی با همکاری شرکت های هندی در همین راستاست.
در این زمینه، چابهار، مقصد عمده سرمایه گذاری های هند در ایران است. هند از پنج سال گذشته، برمبنای موافقتنامه چابهار و تأسیس کریدور حمل و نقل بین المللی بین ایران، افغانستان و هند، در بندر چابهار سرمایه گذاری کرد تا به بازار افغانستان و آسیای مرکزی نائل شود. حذف کشورهای واسط مانند پاکستان در مبادلات کالا از دیگر مزیت های بندر چابهار برای هند است. با این همه، در حوزه توسعه بندر چابهار، طی سالهای قبل تا کنون، مشکلات زیر بین ایران و هند وجود داشته است به طوریکه از مجموع ۸۵ میلیون دلار که قرار بود توسط هند در چابهار سرمایه گذاری شود، حدود یک سوم آن انجام شده است؛ توسعه خط آهن ۶۳۰ کیلومتری جابهار - زاهدان، برای بسط ترانزیت کالا، توسط هندی ها به نتیجه نرسید.
نشانه هایی برای دور زدن بندر چابهار توسط هند به چشم می خورد مانند ارسال ده ها کانتینر برنج، چای، قهوه و غذای دریایی هند بوسیله بنادر گرجستان به روسیه و جایگزینی بنادر گرجستان با چابهار در اوایل امسال یا انتقال حدود ۲۰۰۰ تن گندم از هند با ۴۱ کامیون افغان بوسیله پاکستان به افغانستان در سال ۲۰۲۲.
مقصد حمل کالا از چهار گوشه جهان
بندر چابهار فقط محدود به دروازه هند به آسیای میانه و ارتباط با بنادر شرقی در آسیا نیست بلکه حمل کالاهای مختلف به تنها بندر اقیانوسی ایران، از چهار گوشه جهان، نشان دهنده موقعیت ترانزیتی این بندر برای مقابله با تحریم هاست. حمل رول آهن از بندر کوانگ یانگ کره جنوبی، حمل برنج و گندم از بنادر کاندلا و موندرا در هند، حمل کود شیمیایی از بندر هامبورگ آلمان و حمل شکر از بندر سانتوس برزیل به بندر چابهار، تنها قسمتی از ظرفیت های غنی این بندر در زمینه ترانزیت کالا شمرده می شود.
کوتاه ترین مسیر به بزرگ ترین بندر تجاری
بندر چابهار به علت خاصیت منحصربه فرد خود یعنی کوتاه ترین مسیر به بندر شانگهای در چین به عنوان بزرگ ترین بندر تجاری جهان، نقطه عطف مهمی در ترانزیت دریایی در میان بنادر کشور شمرده می شود. این امر خصوصاً باتوجه به تعاملات سازنده چین و ایران و امضای سند همکاری ۲۵ ساله، اهمیت ویژه ای دارد. فاصله شش بندر باهنر، رجایی، لنگه، امام خمینی، خرمشهر و آبادان، بین ۶۵۰۰ تا بیش از ۷۱۰۰ مایل دریایی است در صورتیکه فاصله بندر چابهار تا شانگهای، حدود ۶۲۰۰ مایل است. فاصله کمتر بندر چابهار با بندر شانگهای، که پرترافیک ترین و بزرگ ترین بندر تجاری دنیاست، بیان کننده موقعیت و جایگاه راهبردی بزرگ ترین بندر اقیانوسی ایران در میان سایر بنادر برای کاهش اثرات اقتصادی تحریم هاست.
بهترین مسیر ترانزیت با افغانستان
بندر چابهار مسیر ترانزیتی ویژه در محور شرق برای تبادلات تجاری با افغانستان است و عملیاتی شدن این بندر منجر به کاهش هزینه های لجستیکی برای افغانستان شده است. بندر چابهار که به ولایت زابل افغانستان متصل است، بوسیله مسیر دلارام - زرنج قابل دسترسی است و ضمن فراهم کردن امکان دسترسی جایگزین به دریای عمان و خلیج فارس برای افغانستان، آنها را از وابستگی به مسیرهای نامطمئن پاکستان بی نیاز می کند. بی جهت نیست ۳۳ درصد شرکت های ثبت شده در سازمان منطقه آزاد چابهار متعلق به افغان هاست!
از آنجا که ۹۵ درصد نیازمندی های افغانستان بوسیله واردات به انجام می رسد، بندر چابهار می تواند بهترین مسیر برای ترانزیت کالاهای افغانستان باشد. همین طور دو میلیارد تن مواد معدنی و سنگ های قیمتی در افغانستان می تواند بوسیله چابهار به دنیا حمل شود. البته به علت تحولات و شرایط سیاسی ناشی از حاکمیت طالبان، امکان بهره برداری مناسب از این مسیر ترانزیتی، حالا کاملاً مهیا نیست.
گردشگری دریایی منطقه ای
اهمیت بندر چابهار فقط به ترانزیت و ترانشیپ کالا محدود نمی گردد. جابه جایی مسافر و توسعه گردشگری دریایی نیز از پتانسیل های باارزش آنست. ترمینال مسافری بندر چابهار، یکی از بزرگ ترین ترمینال های مسافربری بین المللی در منطقه با زیربنای بیش از ۴۰۰۰ مترمربع است که امکان پذیرش ۶۰۰ مسافر را بطور همزمان دارد. ساخت و تجهیز این ترمینال بین المللی مسافرت دریایی در سال ۱۳۹۵، موقعیت مناسبی برای توسعه گردشگری و افزایش مراودات تجاری است.
همچنین فاصله نزدیک بندر چابهار با بنادر کشورهای همسایه و اطراف ایران در جنوب کشور، از ظرفیت های راهبردی این بندر در زمینه مسافری است. فاصله بندر چابهار با مسقط ۱۵۱ مایل، کراچی ۳۶۰ مایل، دبی ۳۶۴ مایل و بمبئی ۷۶۸ مایل است. کوتاهی مسافت ها، علاوه بر امکان گسترش ترانزیت کالا و مبادلات تجاری با عمان، پاکستان، امارات و هند، فرصت های ارزشمندی در زمینه حمل و نقل دریایی مسافر و کاهش اثرات تحریم ها بوسیله گسترش مبادلات تجاری به وجود آورده است.
عدم انتظار نوبت کشتی ها
ایجاد ازدحام کشتی ها در بنادر و پسکرانه ها از مسائل مبتلابه بنادر در ترانزیت دریایی است. از ین جهت، کاهش نوبت زمان دهی و صفر شدن زمان انتظار اتفاق مهمی در این عرصه شمرده می شود. البته ازدحام بنادر فقط به خاطر تراکم کشتی های در انتظار نوبت برای تخلیه و بارگیری کالا نیست، بلکه سایر حلقه های زنجیره تامین، مانند حمل و نقل جاده ای و ریلی به عنوان پلِ ارتباطی پسکرانه ها با بنادر نیز حائز اهمیت هستند.
در این زمینه، بندر چابهار به خاطر برخورداری از خاصیت عدم انتظار نوبت کشتی نسبت به سایر بنادر کشور، مزیت قابل توجهی دارد. همین طور بازاریابی برای ایجاد ترافیک بار و کالا با وجود تحریم و جذب ۲، ۰۰۰ میلیارد تومان سرمایه گذاری بخش خصوصی در نیمه دوم دهه ۱۳۹۰، از اقدامات مؤثر دراین زمینه شمرده می شود.
آب های عمیق
آب های عمیق در خلیج چابهار، شرایط پهلوگیری کشتی های اقیانوس پیما و ایجاد تأسیسات بندری را فراهم نموده و این بندر، نسبت به سایر نقاط ساحلی ایران، مزیت های خاص خودرا دارد. بندر چابهار، قابلیت پهلودهی به کشتی هایی با بالاترین آبخور در میان بنادر کشور را داراست. در فاز اول توسعه این بندر، زیرساخت های بندری مانند ساخت اسکله با عمق ۱۷ متر، امکان حضور انواع کشتی ها و نیز فرصت تخلیه و بارگیری انواع محصولات و کانتینرها فراهم گشته است.
با گسترش زیرساخت ها و تبدیل بندر چابهار به بندری بدون محدودیت عمق در سطح جهانی و عمیق ترین بندر ایران، کشتی های اقیانوس پیما و غول پیکر، مشکلی برای پهلوگیری در این بندر ندارند. با توجه قرارگیری چابهار در خارج از محدوده خلیج فارس و تنگه هرمز، این اتفاق، فرصت ویژه ای برای خنثی سازی تحریم ها در سایر حوزه های دریایی فراهم می آورد.
توسعه صنایع فراساحل
ویژگی مهم دیگر در زمینه توسعه اقتصاد دریامجور در بندر چابهار، اهمیت صنایع فراساحل با تأکید بر حوزه آب های عمیق است که در کشور ما، کمتر به آن پرداخته شده است. در حوزه ذخایر نفت و گاز یا مخازن هیدروکربوری، سهم خشکی حدود ۹ درصد، منابع دریایی کم عمق حدود ۲۴ درصد و منابع دریایی در آب های عمیق، حدود ۶۷ درصد است. بدین سبب گسترش زیرساخت ها، پیشرفت فناوری اکتشاف و استخراج نفت از آب های عمیق، ساخت اسکله و افزایش گنجایش بارگیری کشتی های غول پیکر، به علت عمق بالای بندر، یک فرصت ویژه است. نیاز سایر کشورها به منابع نفتی ایران و افزایش صادرات طی یکی دو سال اخیر با وجود تحریم ها، بیان کننده اهمیت صنایع فراساحلی بندر چابهار است.
آبزی پروری با طعم اشتغال و ارزآوری
هرچند چابهار، بهشت آبزی پروری کشور است اما ایران، جایگاه هفدهم را در میان کشورهای آبزی پرور دارد. این در شرایطی است که حدود ۳۰۰ هزار فرصت شغلی در زمینه شیلات چابهار و کنارک در حوزه پرورش میگو، صید با کشتی های پیشرفته دنیا، پرورش ماهی در قفس، تکثیر آبزیان، ایجاد صنایع و کارخانه های وابسته وجود دارد. بگفته کارشناسان، درآمد حاصل از توسعه صید صنعتی و تجاری با درآمدهای نفتی، قابل رقابت است و چابهار، نقش بی بدیلی دراین زمینه ایفا می کند. این امر، می تواند رتبه ایران را در زمینه آبزی پروری در دنیا، بطور قابل توجهی بهبود بخشد.
بر اساس پیش بینی سازمان جهانی فائو درباب نقش آبزی پروری در تامین غذا، اشتغال، ارزآوری و توسعه روستایی، سهم محصولات غذایی دریایی با رشد حدود ۱۵ درصدی در سال ۲۰۳۰ به ۶۲ درصد خواهد رسید. بر این اساس، سرمایه گذاری و بهره برداری در زمینه تکثیر انواع ماهیان دریایی و صنایع وابسته مانند توسعه فناوری پرورش ماهی در قفس، تولید خوراک آبزیان پرورش میگو و… از فرصت های مهم بندر چابهار در زمینه توسعه اقتصاد دریاست.
فرصت سازی بجای فرصت سوزی
هرچند خیلی از مقامات، از ظرفیت ها و قابلیت های بی شمار بندر چابهار و ایران به عنوان هاب ترانزیتی منطقه سخن گفته اند و تحریم های بین المللی مقابل روسیه، پس از جنگ با اوکراین را یک فرصت بی نظیر برای توسعه اقتصادی و ترانزیت دریایی دانسته اند، با این وجود، فراهم نبودن خیلی از زیرساخت ها همچون تکمیل راه آهن چابهار - زاهدان و دور زدن بندر چابهار توسط سایر کشورها همچون هند و بنادر رقیب، باعث شده بهره مندی مناسبی از این گنجینه ترانزیتی کشور صورت نگیرد.
قابلیت های مورد اشاره درباب ظرفیت های ترانزیت، ترانشیب، گردشگری، آبزی پروری، صنایع فراساحلی و شیلات نشان میدهد چنانچه از امکان معافیت بندر چابهار از تحریم ها به درستی استفاده شود، فرصت های ممتاز برای کاهش و حتی خنثی سازی تحریم های بین المللی بوسیله توسعه اقتصاد دریامحور ایجاد خواهد شد؛ آنچه تا کنون در مرحله عمل، رخ نداده است. بندر چابهار با ظرفیت های اقتصادی فزاینده اش تنها یکی از مصادیق توسعه است. فرصت سازی باید جایگزین فرصت سوزی شود.
منبع: betononline.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب